गाथा अभंग २०९
गोपाळ म्हणती कान्होबा या रे कांहीं मागों । आपुलाले आम्ही जीवीची तया आवडी सांगों ।
एक म्हणती उगे रे उगे मागेंचि लागों । निजों नका कोणी घरीं रे आजि अवघेचि जागों ॥१॥
जाणोनि नेणता हरि रे मध्यें उगाचि बैसे । नाइकोनि बोल अइके कोण कोणाचे कैसे ।
एक एकाच्या संवादा जाणे न मिळे ची ऐसें । पोटीचें होटा आणवी देतो तयांसि तैसें ॥ध्रु.॥
एक म्हणति बहु रे आम्ही पीडिलों माया । नेदी दहींभातसिदोरी ताक घालिती पिया ।
तापलों वळितां गोधनें नाहीं जीवन छाया । आतां मागों पोटभरी रे याच्या लागोनि पायां ॥२॥
एक म्हणति तुमचें अरे पोट तें किती । मागों गाई म्हैसी घोडे रे धन संपत्ति हित्त ।
देव गडी कान्हो आमुचा आम्हां काय हातिं । कन्याकुमरें दासी रे बाजावरी सुपती ॥३॥
एक म्हणती बेटे हो कोण करी जतन । गाढव तैसेंचि घोडें रे कोण तयाचा मान ।
लागे भवरोग वाहतां खांदीं चवघे जण । हातीं काठ्या डोया बोडक्या हिंडों मोकळे राण ॥४॥
एक म्हणती रानीं रे बहु सावजें फार । फाडफाडूं खाती डोळे रे पाय नेतील कर ।
राखोनि राखे आपणा ऐसा कइचा शूर । बैसोनि राहों घरीं रे कोण करी हे चार ॥५॥
घरीं बैसलिया बहुतें बहु सांगती काम । रिकामें कोणासि नावडे ऐसें आम्हासि ठावें ।
चौघांमध्यें बरें दिसेसें तेथें नेमक व्हावें । लपोनि सहज खेळतां भलें गडियासवें ॥६॥
एक म्हणती गडी ते भले मळिती मता । केली तयावरी चाली रे बरी आपुली सत्ता ।
नसावे ते तेथें तैसे रे खेळ हाणिती लाता । रडी एकाएकीं गेलिया गोंधळ उडती लाता ॥७॥
एक म्हणती खेळतां उगीं राहतीं पोरें । ऐसें काय घडों शके रे कोणी लहान थोरें ।
अवघीं येती रागा रे एका म्हणतां बरें । संगें वाढे कलह हरावा एकाएकीं च खरें ॥८॥
एक म्हणती एकला रे तूं जासील कोठें । सांडी मांडी हें वाउगें तुझे बोल चि खोटे ।
ठायीं राहा उगे ठायीं च कां रे सिणसी वाटे । अवघियांची सिदोरी तुझे भरली मोटे ॥९॥
तुका म्हणे काय काहण्या अरे सांगाल गोष्टी । चाटावे तुमचे बोल रे भुका लागल्या पोटीं ।
जागा करूं या रे कान्होबा मागों कवळ ताटीं । धाले गडी तुका ढेकर देतो विठ्ठल कंठीं ॥१०॥
अर्थ :- सर्व गोपाल म्हणाले, या रे, आपण कान्होबाकडे काही मागु. आपल्या मनाती काही गुज त्याला प्रेमाने सांगू. दूसरे म्हणाले, गप्प राहून आपण त्याच्या मागे लागू. आज कोणी घरी जावुन झोपु नका. सारेजन जागेच् राहुया ।।1।।
हरी सारे काही जानत होता; परंतु नेनतेपनाचे नाटक करून त्यांच्यात बसून राहिला होता. गोपाळांचे वेगवेगळे बोलने ऐकून न एकल्यासारखे त्याने केले. एकमेकांच्या बोलण्यात मेळ नाही, हे त्याच्या लक्षात आले. पोटातले ओठात आणून त्यांच्या आवड़ीनुसार त्याना दिले ।।ध्रु।।
काहीजण म्हणाले, आम्ही मायेनि अगदी पिडलो आहे. ती माया आम्हाला दहिभाटाची शिदोरि देत नाही. प्यायला ताक देत नाही. गाई ओळताना आम्हाला त्रास झाला आहे. जवळपास पानी, सावली काही नाही. आता याच्या पाया पडून पोटभर अन्न आपल्यासाठी मागवुन घेवू ।।2।।
इतर म्हणाले तुमचे पोट ते किती ? आपला देव कान्होबा आहे. त्याच्या कड़े गाई, म्हशी, घोड़े, धन, संपत्ति, हात्ती, कन्या, कुमार दास दासी आणि झोपन्यासाठी बाजा आहेत. आमच्या वाट्याला दुःख काश येईल ? ।।3।।
आणखी एकजण म्हणाला, 'पोरांनो, हे सर्व कोणी राखले? गाढव -घोड़े यांची किम्मत ती काय? त्यांच्यामुळे भवरोग जड़तो, आणि अखेरीस चौघांच्या खांद्यावर जावे लागते. आपण हातात काठ्या घेऊन बोडक्या डोक्याने रानात हिंडू ।।4।।
आणखी काही जन म्हणाले, राणात हिंस्र जनावारे आहेत. ते आपले हात, पाय, डोळे काढून खातील. स्वतःला सांभाळून इतरांचे रक्षण करणारा असा शुर कोण आहे ? आपण आपले घरीच बसून राहु. असले आचरण कोणी करावे? ।।5।।
घरी बसलो तर अनेक कामे सांगितली जातात. रिकामे बसलेले त्यांना आवडत नाही, हे आम्हालाही ठाऊक आहे. म्हणून चार लोकांत बारे दिसेल असे करावे; म्हणून गुपचुप आपल्याबरोबर खेळत राहावे हे बरे ।।6।।
आणखी काही गोपाळ म्हणाले, ज्यांच्याशि आपले पटते ते गड़ी चांगले; कारण त्यांच्यावर्ति आपली सत्ता गाजावता येते. ईथे तसे चालत नाही. लाथा घालतात. एकमेकांशी रेड़ी खावून गोंधळ माजतो व शेवटी लाथाळी होते ।।7।।
आणखी काहीजण म्हणाले, एकटे राहावे असे तू म्हणतोस, पण तू ऐकटा नाहीच राहणार ! मी अमुक करीन, मी तमुक करीन, फलाने टाकिन असे म्हणणे व्यर्थ आहे ।।8।।
तू जेथे आहेस त्याच ठिकाणी रहा. व्यर्थ का शिनतोस ? सर्वांच्या शिदोरीचे ओझे तुझ्या माथ्यावर ठेवले आहे ।।9।।
तुकाराम माहाराज म्हणतात, अरे व्यर्थ गोष्टी का संगतोस ? पोताला भूक लागली आहे. तुमच्या केवळ गफा काय कामाच्या ? या रे, आपण कान्होबाला जागे करू. त्याच्या ताटातले अन्नाचे घास मागु. सर्व गड्यानी त्या प्रमाणे केले . कान्होबाच्या खावुने सारे तृप्त झाले. माझ्या कंठातुनही विठ्ठलनामाच्या तृप्तिचे ढेकर येईल ।।10।।
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा